mały świadek koronny przywileje zeznania
INSTYTUCJA „MAŁEGO ŚWIADKA KORONNEGO”
INSTYTUCJA „MAŁEGO ŚWIADKA KORONNEGO” (ART. 60 § 3 K.K.)
JAKO NARZĘDZIE DO POMAWIANIA NIEWINNYCH LUDZI
(PRZESŁANKI ZASTOSOWANIA TEJ INSTYTUCJI)?
„Małym świadkiem koronnym” w świetle przepisów Kodeksu karnego jest sprawca, który wraz z innymi osobami współdziałał w popełnieniu przestępstwa, a który organom ścigania ujawnił niezbędne informacje, dotyczące okoliczności jego popełnienia. Wprowadzając tę instytucję do systemu prawnego, ustawodawca kierował się przede wszystkim chęcią rozbicia solidarności wszelkich istniejących grup przestępczych.
Często się jednak zdarza, że „mały świadek koronny”, przekazując prokuratorowi oraz sądowi informacje, dotyczące współoskarżonych dopuszcza się podawania nieprawdy, w efekcie czego mamy do czynienia z przestępstwem pomówienia. Skąd wynika taka postawa „małego świadka koronnego”? Otóż, korzyści, jakie może on osiągnąć, obciążając swoich dawnych kompanów bywają bardzo kuszące, wobec czego zyskuje on motywację, by nie kierować się dawną lojalnością.
KTO TO JEST ŚWIADEK KORONNY?
Zgodnie z ustawą z 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym, ten swoisty status przyznany może zostać sprawcy działającemu w zorganizowanej grupie przestępczej, jak również sprawcy ściśle określonych przestępstw o charakterze majątkowym, takich jak przekupstwo, czy nadużycie uprawnień przez funkcjonariusza publicznego.
Zgodnie z przepisami tej ustawy, sprawca może uzyskać status świadka koronnego, jeżeli łącznie zostały spełnione następujące warunki:
- do chwili wniesienia aktu oskarżenia do sądu jako podejrzany w swoich wyjaśnieniach przekazał on organowi prowadzącemu postępowanie informacje, które mogą przyczynić się do ujawnienia okoliczności przestępstwa, wykrycia pozostałych sprawców, ujawnienia dalszych przestępstw lub zapobieżenia im;
- podejrzany zobowiązał się do złożenia przed sądem wyczerpujących zeznań dotyczących osób uczestniczących w przestępstwie lub przestępstwie skarbowym oraz pozostałych okoliczności o których mowa w powyższym warunku;
- a także ujawnił majątek swój oraz znany mu majątek pozostałych sprawców przestępstwa lub przestępstwa skarbowego.
Statusu świadka koronnego nie może uzyskać sprawca, który:
- usiłował popełnić albo popełnił zbrodnię zabójstwa lub współdziałał w popełnieniu takiej zbrodni;
- nakłaniał inną osobę do popełnienia czynu zabronionego (z katalogu czynów objętych ustawą), w celu skierowania przeciwko niej postępowania karnego,
- lub kierował zorganizowaną grupą albo związkiem mającymi na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego.
DLACZEGO ŚWIADEK KORONNY MOŻE KŁAMAĆ
I FAŁSZYWIE KOGOŚ POMAWIAĆ?
Co do zasady sprawca mający status świadka koronnego nie podlega karze za przestępstwa, w których uczestniczył i które jako świadek koronny ujawnił w trybie określonym ustawą. Jest to więc bardzo kusząca motywacja, zwłaszcza, iż śledczy chcą od świadka koronnego uzyskać jak najwięcej informacji, bojąc się więc o utrzymanie swojego statusu, sprawca taki częstokroć zmyśla i zeznaje fałszywie, byle zaspokoić oczekiwania organów ścigania. Zdarza się, że podawane przez takiego delikwenta „informacje” są nieweryfikowalne lub ogólnikowe i lakoniczne, co utrudnia obronę przed tego typu pomówieniami.
KTO TO JEST TZW. MAŁY ŚWIADEK KORONNY?
Ci mniej znani i „zasłużeni” w swoim dorobku przestępczym sprawcy, również otrzymują jednak swoistą „marchewkę” od ustawodawcy,
jaką jest z kolei instytucja tzw. małego świadka koronnego.
Skupia się na niej przepis art. 60 § 3-5 k.k. Z normy w nim wyrażonej wynika, iż Sąd obligatoryjnie stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary,
a nawet może warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa,
jeżeli ujawni on wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia. Ponadto na wniosek prokuratora Sąd może fakultatywnie zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary,
a nawet warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy przestępstwa, który, niezależnie od wyjaśnień złożonych w swojej sprawie, ujawnił przed organem ścigania i przedstawił istotne okoliczności, nieznane dotychczas temu organowi, przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności.
Ustawodawca nie ograniczył tu katalogu przestępstw, których sprawcy mogą skorzystać z dobrodziejstwa omawianej instytucji.
Istotne jedynie jest, ażeby w pierwszym przypadku (z art. 60 § 3 k.k.) było to przestępstwo dokonane wspólnie z innymi osobami,
z kolei w drugim przypadku (art. 60 § 4 k.k.) wystarczy, że sprawca dowolnego czynu doniesie o zupełnie innym (poważnym)
przestępstwie popełnionym przez inną osobę, jeśli organ wymiaru sprawiedliwości nie miał wcześniej o tym wiedzy.
Adwokat dr Iwona Zielinko
