POMÓWIENIE, ŚWIADEK KORONNY

– Czy pozwany przyznaje, że nazwał tego pana „osłem, durniem, łobuzem, idiotą i cymbałem”?
– Nie, Wysoki Sądzie. Zapomniałem go nazwać cymbałem, ale byłem wtedy bardzo zdenerwowany…

Kancelaria posiada bogate doświadczenie w sprawach o pomówienia w postępowaniu karnym.
Pomoc oferowana przez Kancelarię obejmuje zagadnienia z zakresu ochrony dóbr osobistych wynikających zarówno z kodeksu cywilnego, prawa autorskiego, jak również prawa prasowego.

Łatwość rozpowszechniania poglądów i złudzenie anonimowości – zwłaszcza w sieci internetowej – powoduje, że sprawy o pomówienie czy zniesławienie częściej niż kiedyś trafiają na sale sądowe. Do pomówienia może dojść w różnych okolicznościach – nie tylko w internecie (np. na blogu czy na forum internetowym), ale i w pracy, w artykule prasowym w gazecie tudzież w innych środkach masowego przekazu (narasta np. problem pomawiania w mediach społecznościowych), przez sms itd. W przestrzeni publicznej jest tak, że jak raz się kogoś fałszywie oskarży, to taka informacja bardzo szybko zaczyna żyć własnym życiem i stygmatyzować pokrzywdzonego.

adw. dr Iwona Zielinko

Adw. Dr Iwona Zielinko zaproszona do Polskiego Radia jako ekspert od pomówień w godzinnej rozmowie z red. Jolantą Fajkowską.
Stenogram rozmowy 20.12.2016 czytaj tutaj >>

Adw. Dr Iwona Zielinko w radiu, reportaż filmowy.

Pokrzywdzony nie jest wobec fałszywego oskarżenia bezbronny. Właściwie najgorsza postawa, jaką można przyjąć wobec pomówienia, to bierność, ponieważ rozzuchwala sprawców i sprawia, że czują się bezkarni. Zatem jak się bronić? Jednym z trybów dochodzenia sprawiedliwości jest postępowanie cywilne. To, co w praktyce określamy często jako sprawę o pomówienie, rozpoczyna wniesienie pozwu. Najczęściej będzie to pozew w sprawie o ochronę dóbr osobistych (podstawę prawną stanowi tu Kodeks cywilny, przede wszystkim art. 23-24 k.c.). Powodowie, sprzeciwiając się szkalowaniu, liczą wówczas – w zależności od okoliczności – na odszkodowanie lub zadośćuczynienie, a także przeprosiny i usunięcie skutków naruszenia dóbr osobistych.

Jednakże postępowanie cywilne o ochronę dóbr osobistych nie zawsze wyczerpuje możliwości prawne dochodzenia swoich praw w związku z bezpodstawnymi pomówieniami, zniesławieniami lub znieważeniem. Zniesławienie to również przestępstwo. Art. 212 Kodeksu karnego sankcjonujący przestępstwo zniesławienia, jak również art. 216 dotyczący znieważenia przewiduje, że grozi za nie kara grzywny, ograniczenia wolności, a niekiedy nawet pozbawienia wolności do roku. Sprawa z powyższych artykułów toczy się w trybie oskarżenia prywatnego.

adw. dr Iwona Zielinko

Jeśli pomówienia są anonimowe i nie wiemy, kogo pociągnąć do odpowiedzialności, można zwrócić się z prośbą o pomoc do organów ścigania albo skorzystać z pomocy informatyka śledczego lub detektywa.

W naszym zespole współpracowników mamy wyselekcjonowanych, sprawdzonych detektywów oraz informatyka śledczego, którzy pomagają skutecznie reprezentować Państwa interesy.

adw. dr Iwona Zielinko

Powszechnie za pomówienia zwykło się uważać jedynie przestępstwo zniesławienia z art. 212 k.k. Określenia tego możemy jednak użyć także w odniesieniu do pomawiających zeznań współuczestników procesu. Częstokroć bowiem sprawcy przestępstw (zwłaszcza narkotykowych, bądź związanych z udziałem w zorganizowanej grupie przestępczej), kierując się chęcią uzyskania korzystnego dla siebie rozstrzygnięcia w procesie, zrzucają winę za swoje czyny na osoby, które ich nie popełniły.

Ofiarą takich pomówień stać się może zarówno osoba faktycznie biorąca udział w popełnieniu czynów zabronionych, jednakże w mniejszym stopniu, niż się jej to zarzuca, jak również osoba całkowicie niewinna. Łatwo wyobrazić sobie sytuację, w której np. osoby A, B i C dokonały wspólnie kilku kradzieży, po czym C zaniechał trudnienia się przestępczym procederem, podczas gdy osoby A i B dalej kradną.

Po zatrzymaniu przez Policję sprawcy B, osoba ta przypisuje część czynów – popełnionych w rzeczywistości jedynie z A – osobom A i C. Postawa taka wynikać może chociażby z konfliktu z osobą C, powstałego na gruncie rozejścia się ich dróg przestępczych. Zaprezentowana sytuacja staje się dla pomówionego bardzo problematyczna, gdy pomawiający dobrze go zna i potrafi wiarygodnie opisać sposób domniemanego popełnienia przestępstwa, a sam pomawiany nie ma skutecznego alibi.

W sytuacji stawiania zarzutów z pomówienia, bardziej niż konieczna jest pomoc adwokata, pomawiany musi przygotować bowiem spójną i wiarygodną linię obrony, a także zgromadzić szereg dowodów, mogących świadczyć o jego niewinności, bądź też mniejszej niż przypisywana mu, roli w przestępstwie.

adw. dr Iwona Zielinko

W polskim Kodeksie karnym mamy instytucję małego świadka koronnego, zapewniająca skruszonym przestępcom, którzy zakablują swoich kolegów ze świata przestępczego łagodne potraktowanie. W ten sposób prawo nagradza lojalność względem organów ścigania. Do mojej Kancelarii trafia wielu ludzi niesłusznie oskarżonych o popełnienie poważnych przestępstw (zwłaszcza narkotykowych lub przeciwko mieniu), a nawet niesłusznie skazanych na podstawie pomawiających wyjaśnień czy zeznań jednego człowieka ze świata przestępczego. Wprawdzie dominujące stanowisko judykatury i doktryny jest takie, że dowód z pomówienia takiego osobnika powinien być traktowany z dużą ostrożnością i obdarzony walorem wiarygodności o tyle, o ile znajdzie potwierdzenie w innych dowodach,

to praktyka zna niechlubne przykłady skazań na podstawie jedynego dowodu z pomówień współoskarżonego. Dlatego też jeśli przydarzy się Państwu niesłuszne pomówienie o popełnienie przestępstwa, radzę, żeby tego nie lekceważyć i oddać się w ręce adwokata, obeznanego w materii pomówień. Spotkałam wielu ludzi, którzy wierzyli, że skoro są niewinni, to sąd ich nie skaże i zwyczajnie się przeliczyli. Natomiast konstrukcja przepisów procedury karnej jest taka, że w zasadzie najbardziej optymalnym momentem na przeprowadzanie dowodów i wykazywanie niewinności jest postępowanie przed sądem pierwszej instancji. Na każdym następnym etapie jest coraz trudniej – im dalej w las, tym więcej drzew. Wobec tego – w przypadku sprawy karnej z pomówienia – trzeba działać natychmiast.

adw. dr Iwona Zielinko

Bywa, że postępowanie cywilne nie wyczerpuje ścieżki prawnej w sprawie związanej z bezpodstawnymi, wysuniętymi bez dowodów zarzutami. Zniesławienie jest przestępstwem, określonym w Kodeksie karnym, a w przypadku wyroku skazującego, sprawca pomówienia trafia do Krajowego Rejestru Karnego, co powinno go powstrzymać przed następnymi oszczerstwami. Postępowanie w sprawie o pomówienie jest o tyle skomplikowane,

że pokrzywdzony w zasadzie sam powinien opracować akt oskarżenia i wnieść do Sądu. Gdy zostaliście Państwo pokrzywdzeni zniesławieniem, odradzam oszczędzanie na fachowej pomocy prawnej. Procesy o pomówienia są bardzo specyficzne i wymagają specjalistycznej wiedzy z wąskiej dziedziny, którą posiada niewielu sędziów. Mogę śmiało napisać, że to w sprawach o zniesławienie widziałam najwięcej kompromitujących dla wymiaru sprawiedliwości wyroków.

adw. dr Iwona Zielinko

Przed samym pomówieniem nie sposób się obronić, można to jednak zrobić w odniesieniu do skutków pomówienia. I znów, pokreślić trzeba konieczność skorzystania z pomocy adwokata, tylko bowiem doświadczony obrońca będzie w stanie skutecznie wybronić swojego Klienta przed uznaniem przez Sąd, iż pomawiające zeznania są wiarygodne.

Konieczne jest bowiem zgromadzenie dowodów na niewinność, bądź mniejszą, niż przedstawiana przez pomawiającego, rolę w przestępstwie. Dobry obrońca, mający doświadczenie w takich sprawach, wie jakiego rodzaju dowody mogą się przydać w sprawie i na co Sąd zwraca uwagę.

Pomoc adwokata jest także nieoceniona przy tzw. konfrontacjach, gdzie sprzecznie wyjaśniający podejrzani przesłuchiwani są wspólnie, celem wyjaśniania nieścisłości. Nikt w takiej sytuacji nie będzie w stanie skonstruować i zadać oponentowi swojego Klienta lepszych pytań, obnażających np. motywację pomawiającego, niż doświadczony obrońca. W końcu na pomoc prokuratora nie ma raczej co liczyć, sam zaś człowiek nieobeznany z meandrami prawa, nie umie w prawidłowy sposób formułować pytań i zwracać uwagi na istotne szczegóły, które w efekcie przesądzają o wyroku skazującym.

adw. dr Iwona Zielinko

Osoba niesłusznie pomówiona, a więc taka która zdoła wykazać w procesie – z pomocą swojego obrońcy – swoją niewinność, bądź mniejszą rolę w przestępstwie, niż wskazywała osoba pomawiająca, może złożyć zawiadomienie o popełnieniu przez pomawiającego przestępstwa z art. 234 k.k., zgodnie z którym to przepisem kto, przed organem powołanym do ścigania lub orzekania w sprawach o przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie, wykroczenie skarbowe lub przewinienie dyscyplinarne, fałszywie oskarża inną osobę o popełnienie tych czynów zabronionych lub przewinienia dyscyplinarnego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Ażeby doprowadzić do skazania osoby pomawiającej, konieczne będzie jednak wykazanie, iż jej zeznania po pierwsze nie polegały na prawdzie, po drugie zaś, iż osoba ta miała tego świadomość.

Na marginesie warto wskazać, iż zgodnie z poglądem wyrażonym w orzecznictwie, sprawca przestępstwa kierowania fałszywych oskarżeń nie popełnia przestępstwa zniesławienia z art. 212 § 1 k.k., albowiem czyn ten zostaje pochłonięty przez wskazane przestępstwo z art. 234 k.k.

adw. dr Iwona Zielinko

Osoba niesłusznie pomówiona dochodzić może swoich praw z tytułu naruszenia jej dóbr osobistych.

Zgodnie z art. 23 k.c.  dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Katalog ten ma charakter otwarty i przykładowy, jednak nawet w nim odnaleźć możemy takie przykłady, jak zdrowie, wolność czy cześć (a więc inaczej dobre imię).

Co do zaś ochrony dóbr osobistych, odwołać należy się do art. 24 k.c., który w § 1 wskazuje, iż ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.

Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. W § 2 zaś – jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.

Wreszcie zaś, zgodnie z art. 448 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Celem skonstruowania odpowiedniego pozwu, najlepiej udać się do adwokata, bądź poprosić o to tego, który prowadził zakończoną wcześniej sukcesem sprawę karną.

adw. dr Iwona Zielinko