CZY JEŚLI MAMY WIEDZĘ O PRZESTĘPSTWIE NARKOTYKOWYM, MAMY OBOWIĄZEK PRAWNY ZAWIADOMIENIA O NIM POLICJI LUB PROKURATURY?
(ART. 240 K.K., ART. 62 USTAWY NARKOTYKOWEJ)
Prawny obowiązek zawiadomienia o przestępstwie
Na gruncie polskiego prawa karnego istnieje, co do zasady obowiązek zawiadomienia odpowiedniego organu, z chwilą powzięcia wiedzy
o możliwości popełnienia przestępstwa. Obowiązek ten przyjmuje jednak formę prawną albo społeczną, co ma wpływ na odpowiedzialność
za jego niewypełnienie.
W odniesieniu do najpoważniejszych czynów o charakterze terrorystycznym, czy międzynarodowym, takich jak eksterminacja, zamach przeciwko ludności, stosowanie środków masowej zagłady lub piractwo; przeciwko funkcjonowaniu państwa, w postaci zamachu stanu lub szpiegostwa; przeciwko życiu i zdrowiu, takich jak zabójstwo, spowodowanie niebezpiecznego zdarzenia zagrażającego wielu osobom, bezprawne pozbawienie wolności lub wzięcie zakładnika, każdy kto ma wiedzę na temat przygotowania (jeśli dla danego przestępstwa jest karalne), usiłowania,
bądź dokonania takiego czynu, zobowiązany jest niezwłocznie zawiadomić odpowiednie służby (art. 240 k.k.).
o możliwości popełnienia przestępstwa. Obowiązek ten przyjmuje jednak formę prawną albo społeczną, co ma wpływ na odpowiedzialność
za jego niewypełnienie.
W odniesieniu do najpoważniejszych czynów o charakterze terrorystycznym, czy międzynarodowym, takich jak eksterminacja, zamach przeciwko ludności, stosowanie środków masowej zagłady lub piractwo; przeciwko funkcjonowaniu państwa, w postaci zamachu stanu lub szpiegostwa; przeciwko życiu i zdrowiu, takich jak zabójstwo, spowodowanie niebezpiecznego zdarzenia zagrażającego wielu osobom, bezprawne pozbawienie wolności lub wzięcie zakładnika, każdy kto ma wiedzę na temat przygotowania (jeśli dla danego przestępstwa jest karalne), usiłowania,
bądź dokonania takiego czynu, zobowiązany jest niezwłocznie zawiadomić odpowiednie służby (art. 240 k.k.).
Jest to tzw. obowiązek prawny, z którego zwalnia jedynie przeświadczenie o tym, że dany organ wiedzę o tym czynie już posiada, bądź fakt,
że złożenie zawiadomienia skutkowałoby odpowiedzialnością karną zawiadamiającego lub jego najbliższych (czyli mówiąc krótko
gdy zawiadamiający, bądź członek jego rodziny jest sprawcą). Gdy nie zachodzą te okoliczności wyłączające odpowiedzialność,
osoba zaniechująca wypełnienia obowiązku podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
że złożenie zawiadomienia skutkowałoby odpowiedzialnością karną zawiadamiającego lub jego najbliższych (czyli mówiąc krótko
gdy zawiadamiający, bądź członek jego rodziny jest sprawcą). Gdy nie zachodzą te okoliczności wyłączające odpowiedzialność,
osoba zaniechująca wypełnienia obowiązku podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Od powyższego różni się tzw. obowiązek społeczny (art. 304 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego),
stosownie do którego na każdym ciąży obowiązek zawiadomienia organów ścigania, w sytuacji powzięcia wiedzy o dokonaniu
(a więc nie w przypadku np. usiłowania) przestępstwa ściganego z urzędu (a więc nie na wniosek jak np. nieumyślne uszkodzenie ciała przez
osobę najbliższą, bądź z oskarżenia prywatnego, jak np. znieważenie). Obowiązek ten nie jest jednak obwarowany żadną sankcją karną,
a podlega jedynie sferze moralnej zawiadamiającego.
stosownie do którego na każdym ciąży obowiązek zawiadomienia organów ścigania, w sytuacji powzięcia wiedzy o dokonaniu
(a więc nie w przypadku np. usiłowania) przestępstwa ściganego z urzędu (a więc nie na wniosek jak np. nieumyślne uszkodzenie ciała przez
osobę najbliższą, bądź z oskarżenia prywatnego, jak np. znieważenie). Obowiązek ten nie jest jednak obwarowany żadną sankcją karną,
a podlega jedynie sferze moralnej zawiadamiającego.
Obowiązek ten staje się prawnym, a więc obligatoryjnym i zagrożonym karą, jedynie dla instytucji państwowych i samorządowych,
które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu.
które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu.
Z kolei na gruncie ustawy narkotykowej odnaleźć możemy przepis szczególny, rozszerzający obowiązek prawny, tj. art. 60, który przewiduje karę grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2 dla osoby, która będąc właścicielem lub działającym w jego imieniu zarządcą
albo kierownikiem zakładu gastronomicznego, lokalu rozrywkowego lub prowadząc inną działalność usługową, mając wiarygodną wiadomość
o popełnieniu przestępstwa określonego w art. 56, 58 lub 59 na terenie tego zakładu lub lokalu, nie powiadamia o tym niezwłocznie organów ścigania.
albo kierownikiem zakładu gastronomicznego, lokalu rozrywkowego lub prowadząc inną działalność usługową, mając wiarygodną wiadomość
o popełnieniu przestępstwa określonego w art. 56, 58 lub 59 na terenie tego zakładu lub lokalu, nie powiadamia o tym niezwłocznie organów ścigania.
Wskazane przestępstwa z art. 56, 58 i 59, są to odpowiednio wprowadzenie do obrotu, bądź uczestniczenie w obrocie (udostępnienie osobom
trzecim, odpłatnie lub nieodpłatnie, środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów, środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych), udzielanie oraz ułatwianie, umożliwianie albo nakłanianie do użycia (przekazanie konkretnej osobie – konsumentowi – osobie środka odurzającego lub substancji psychotropowej), udzielanie oraz ułatwianie albo nakłanianie do użycia w celu osiągnięcia korzyści
(j.w. jednak w celu zwiększenia aktywów majątkowych lub zmniejszenia pasywów, zarówno dla osoby sprawcy, jak i dla innej osoby,
ew. w celu otrzymania świadczeń niemajątkowych, które mają znaczenie dla przyjmującego, poprzez poprawienie jego sytuacji,
czy też zwykłe sprawienie przyjemności).
trzecim, odpłatnie lub nieodpłatnie, środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów, środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych), udzielanie oraz ułatwianie, umożliwianie albo nakłanianie do użycia (przekazanie konkretnej osobie – konsumentowi – osobie środka odurzającego lub substancji psychotropowej), udzielanie oraz ułatwianie albo nakłanianie do użycia w celu osiągnięcia korzyści
(j.w. jednak w celu zwiększenia aktywów majątkowych lub zmniejszenia pasywów, zarówno dla osoby sprawcy, jak i dla innej osoby,
ew. w celu otrzymania świadczeń niemajątkowych, które mają znaczenie dla przyjmującego, poprzez poprawienie jego sytuacji,
czy też zwykłe sprawienie przyjemności).
Mając więc wiedzę o tych trzech konkretnych rodzajach przestępstw, ciąży na nas – obwarowany karą – obowiązek złożenia odpowiedniego
zawiadomienia, ale tylko jeśli spełniamy warunek wskazany w cytowanym przepisie, a więc np. jesteśmy właścicielem klubu albo pubu,
gdzie ktoś handluje narkotykami. Podkreślić jednak należy, iż obowiązek tyczy się tylko powzięcia wiedzy o dokonaniu przestępstwa,
a nie np. usiłowaniu.
zawiadomienia, ale tylko jeśli spełniamy warunek wskazany w cytowanym przepisie, a więc np. jesteśmy właścicielem klubu albo pubu,
gdzie ktoś handluje narkotykami. Podkreślić jednak należy, iż obowiązek tyczy się tylko powzięcia wiedzy o dokonaniu przestępstwa,
a nie np. usiłowaniu.
Adwokat dr Iwona Zielinko